Schrif­te­lijke vragen Hoe contro­leerde het water­schap Hollandse Delta Chemours

Antwoorden Politieke vragen

Er staat: “Maar de coördinator van DuPont schrijft dat daar ‘politieke problemen’ bij komen kijken. En dat als ze PFAS aantreffen dat ‘alleen maar geld gaat kosten’. Hij benadrukt dat het ‘ethisch gezien’ (the ethical thing to do) het beste is om metingen te gaan doen bij de stortplaatsen.” In deze alinea wordt gesproken over ‘politieke problemen’.

1. Was het waterschap toen onderdeel van ‘de politieke problemen?

De taken en bevoegdheden van de rechtsvoorgangers van het waterschap waren in de periode waarop gedoeld wordt beperkt tot bescherming van de waterstaatswerken (zoals dijken, sloten) en voor de waterkwaliteit bij het
voormalig Zuiveringsschap Hollandse Eilanden en Waarden (ZHEW). Ons is niet bekend of de diverse besturen destijds betrokken zijn geweest bij de politieke problemen.

2. Zo ja, wat was de rol van het waterschap?

WSHD en haar voorganger ZHEW was/is het bevoegd gezag voor de waterstaatswerken, indirecte lozingen (beschermen RWZI) en het onttrekken van grondwater. Zie ook antwoord op vraag 1.

“Het chemiebedrijf constateert dan dat de PFAS-concentraties onder en rondom de fabriek zelfs nog hoger zijn dan midden jaren ’90. Milieuchemicus Chiel Jonker: “Wat ze dan direct aan PFAS onder de fabriek meten zijn concentraties
die een miljoen keer hoger liggen dan de concentraties die we nu in de rivier naast de fabriek meten.
3. Wat zijn de effecten van de gemeten concentraties PFAS, die een miljoen keer hoger liggen voor dier, natuur en milieu in en rond de rivier?

Door onder andere de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) wordt daar onderzoek naar gedaan. Naar
aanleiding van het moestuinonderzoek is het advies consumptie te beperken. Effecten op flora en fauna, buiten moestuinen, is niet in beeld. WSHD heeft hierin geen bevoegdheid.

4. Heeft het waterschap enig inzicht in de risico’s wanneer het beheerssysteem niet naar behoren werkt?

Ja, aan het boven genoemde beheersysteem voor grond en grondwater is een signalering en rapportageplicht gekoppeld. Dit is mede opgenomen in de watervergunning voor het onttrekken van grondwater (sanering). Vanwege de ontstane bodem- en grondwaterverontreiniging is door de provincie ZuidHolland besloten, op basis van de wet bodembescherming (WBB), voorkomen moet worden dat deze zich verder verspreid. Hiervoor is een beheersysteem opgezet waarbij verspreiding van de vlek wordt voorkomen. Om de verspreiding te voorkomen is een beheersysteem opgezet mede bestaande uit diverse peilbuizen om dit te monitoren. Deze worden periodiek bemonsterd en geanalyseerd. In de directe omgeving (rondom de fabriek) is geen
oppervlaktewater in beheer bij WSHD aanwezig. Voor het onttrekken van grondwater verleend WSHD de vergunningen. In de omgevingsvergunning is de lozing (met advies van WSHD) op bedrijfsriolering gereguleerd.

5. Heeft het waterschap een noodplan hiervoor?

De grondwaterkwaliteit en bodembescherming zijn taken op basis van de wet bodembescherming (WBB) vanuit het Rijk gedelegeerd aan de provincie. Bij calamiteiten komt de calamiteitenorganisatie van WSHD en/of Provincie Zuid-Holland (PZH) in actie. Dit mede op basis van de afspraken in de WABO-vergunning voor de bescherming van de RWZI en/of grondwater.

“DuPont beseft dan al dat als ze ‘niets doen’ ze in ‘toenemende mate aansprakelijk gesteld’ kunnen worden. DuPont schrijft zelfs zwart op wit dat ze op dat moment al aansprakelijk zijn ‘voor de afgelopen 32 jaar.’ Rob van Eijbergen: “Uit dit document blijkt zo dat het DuPont alleen maar gaat om niet aansprakelijk gesteld te worden. En daar richten ze hun hele strategie op in. Er staat in het document geen enkel woord over dat het slecht is voor de werknemers, de omwonden of de omgeving.”” In deze quote wordt duidelijk dat Dupont willens en wetens gehandeld heeft en zo mens, dier, natuur en milieu bewust in gevaar heeft gebracht.
6. Bent u het met ons eens dat dit Ecocide is en dat Dupont/Chemours direct
zou moeten sluiten?

Het is niet aan WSHD daarover te beslissen. In februari 2023 is door Nederland (in samenspraak met Duitsland, Noorwegen, Denemarken en Zweden) een EU=voorstel ingediend voor een totaalverbod op PFAS (PFAS-verbod ziet levenslicht | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl). Door WSHD is in samenspraak met de UvW en het ministerie het traject (REACH) ondersteund om tot een totaal (productie- en toepassing)verbod te komen in gang gezet.

7. Bent u het met ons eens dat dit Ecocide is en dat Dupont/Chemours hiervoor aangeklaagd zou moeten worden?

WSHD heeft in december 2021, net als de gemeenten en WSRL het bedrijf aansprakelijk gesteld voor de schade.

8. Nu u weet dat Dupont/Chemours willens en wetens de wateren, de gronden, de natuur en het milieu van het waterschap Hollandse Delta bevuild heeft zulke hoge concentraties PFAS, gaat u daar actie op nemen en zo ja welke? Zo niet, waarom niet?

Sinds enkele jaren lopen er meerdere onderzoeken naar de concentratie en aanwezigheid van PFAS in grond, grondwater, afvalwater, RWZI en oppervlaktewater. Vanuit onze bevoegdheid en verantwoordelijkheid stellen wij
alles in het werk om zoveel mogelijk invloed uit te oefenen en hiermee het maatschappelijk belang te dienen

Antwoorden op technische vragen

Toelichting: om de geschetste historie in het artikel in perspectief te kunnen plaatsen willen we graag de historie van het waterschap Hollandse Delta hierin weten.

9. Op welk moment de afgelopen 30 jaar is waterschap Hollandse Delta voor het eerst geïnformeerd over het vervuilde grondwater onder de fabriek en zijn omgeving?

Vanaf december 2009. De reden daarvoor is dat de grondwatertaak vanuit de Provincie in december 2009 naar WSHD is gekomen. Het gaat dan alleen om het deel waterkwantiteit. De grondwaterkwaliteit bleef een taak van de Provincie ZH. Het betreft een WBB (verdachte) locatie. Door het waterschap zijn in de afgelopen periode, vanaf 2009, meerdere watervergunningen voor het onttrekken van grondwater (als WBB-maatregel) aan Chemours, DuPont en DOW verleend. Lozingen van dit water zijn altijd op bedrijfsriolering geweest.

10. Heeft het waterschap toen actie ondernomen? Zo ja, welke? Zo niet, waarom niet? Welke overwegingen speelden mee?

WSHD heeft bij de vergunningverlening gekeken naar de kwantitatieve (debiet) aspecten en de lozingsroute en adviseert bij lozingen op riool ( zie ook antwoord op vraag 11). Ten aanzien van de kwalitatieve kant is deze rol voor de PZH.

11. Op welke momenten in de afgelopen 30 jaar is er overleg geweest tussen het waterschap en Dupont/Chemours?

In ons archief zijn verslagen en agenda’s aanwezig van deze overleggen. Het uitzoeken ervan is een tijdrovende zaak. Dit antwoord wordt na afronding nagezonden. Vanuit onze bevoegd gezag rol hebben we, vanaf enkele jaren na de oprichting van Chemours, samen met onze waterketenpartners (RWS, DCMR, OZHZ) 1 keer per kwartaal overleg staan. Zover bekend is/was ZHEW en WSHD vroeg betrokken bij de vergunning overleggen. In de praktijk is dit 2 á 3 keer per jaar. Vanuit onze toezicht/handhaversrol vinden er regelmatig controles en
inspecties/monstername plaats. Voor 2023 worden er 3 integrale controles (samen met DCMR) uitgevoerd en 1 BRZO(besluit risico’s zware ongevallen)- inspectie.

12. Welke afspraken zijn toen gemaakt tussen Dupont/Chemours en het waterschap?

Vanaf de oprichting van het bedrijf zijn adviezen en afspraken gemaakt over het te lozen afvalwater naar de RWZI. Het gaat dan met name om de samenstelling van het afvalwater. De afspraken zijn gemaakt over de samenstelling van het afvalwater, de B(est)B(beschikbare)T-technieken, onderhoudstops en de bescherming van de RWZI. Ook worden overtreding/meldingen van het bedrijf besproken. Aangaande grondwater was tot 2009 is de Provincie Zuid-Holland leidend en geven we advies. Vanaf 2009 is de provincie Zuid-Holland verantwoordelijk voor de grondwaterkwaliteit en WSHD voor de grondwaterkwantiteit. Periodiek beoordelen we de stand van zaken.

13. Heeft het waterschap de afgelopen 30 jaar zelf controles uitgevoerd in het grondwater onder de fabriek en zijn omgeving? Zo niet, waarom niet?

Voor de grondwaterkwaliteit is niet WSHD het bevoegde gezag, maar de Provincie Zuid-Holland. We hebben geen controles uitgevoerd. WSHD is bevoegd gezag voor de grondwaterkwantiteit. De rapportages met betrekking tot het de sanering en de waarden in het grondwater zijn met WSHD gedeeld (afschrift).

14. Kunt u, als u de controles heeft uitgevoerd, de gegevens met ons delen?

Zie antwoord op vraag 13. De rapportages met betrekking tot het de sanering en de waarden in het grondwater zijn met WSHD gedeeld (afschrift). Deze zijn in ons archief aanwezig. Het uitzoeken ervan is een tijdrovende taak.

15. Kwam het waterschap toen ook op PFAS-concentraties 75 keer hoger dan de eigen norm van Dupont/Chemours?

Zie antwoord op vraag 13 en 14.

16. Had het waterschap toen normeringen en hoe verhouden de gemeten concentraties zich, in de periode en daarna, tot deze normen?

De stoffengroep PFAS is vanaf begin 2000 gelimiteerd in normeringen. In de periode daarvoor waren er geen eisen gesteld. De lozingsnormen zijn in de afgelopen jaren (vanaf 2010) drastisch beperkt (20.000 kg/jaar naar 2
kg/jaar)1. Voor grondwater zijn (voor zover ons bekend) geen normen gesteld. Vanaf 2008 2 is er al een verbod voor vele toepassing met PFOS en vanaf 2020 voor PFOA (en aantal verwanten) in consumentenproducten. Dit neemt niet weg dat deze stoffen nog in het milieu aanwezig zijn.

Dupont maakte zich begin jaren ’90 al grote zorgen dat de PFAS-vervuiling in het drinkwater terecht zou komen.
17. Is het waterschap Hollandse Delta begin jaren ‘90 geïnformeerd over het vermoeden van vervuild drinkwater? Zo ja, kunt u dit specifiek toelichten?

WSHD speelt geen rol in de drinkwaterwinning.

18. Heeft het waterschap toen actie ondernomen? Zo ja, welke? Zo niet, waarom niet? Welke overwegingen speelden mee?

Nee, zie 17.

19. Heeft het waterschap in de controles uitgevoerd in het drinkwater verhoogde PFAS-concentraties gevonden? Zo ja, vanaf wanneer en welke acties zijn toen ondernomen?

Nee, dit is taak van de drinkwaterbedrijven.

Het artikel stelt: “Pas als PFOA In 2012 door de overheid streng wordt gereguleerd, stopt DuPont noodgedwongen met het gebruik van PFOA, maar omdat de stof vrijwel niet afbreekt in het milieu is de omgeving van de fabriek nog altijd zwaar verontreinigd met PFOA. Ook in het bloed van
fabrieksmedewerkers, omwonenden en in de moedermelk van vrouwen die in Dordrecht wonen, zijn hoge concentraties van de gevaarlijke stof vastgesteld. Vorig jaar adviseerde het RIVM nog om in een straal van een kilometer rondom de fabriek geen groente of fruit uit eigen (moes)tuin te eten. Ook drinkwaterbedrijven trekken de laatste jaren aan de bel bij de overheid omdat PFAS moeilijk uit het drinkwater te filteren is.
Het RIVM stelde in 2016 een norm in voor PFOA in het drinkwater.”
20. Heeft het waterschap cijfers of een beeld over de omvang van de verontreinigende grond, buiten de straal van de 1 kilometer, in het gebied van het waterschap?

De locaties van het storten (de wettelijk term is: toepassen) op/in de bodem, de zogenaamde “landfill”, zijn ons bekend.

21. Heeft het waterschap cijfers of een beeld over de omvang van de effecten van de milieuverontreiniging op de volksgezondheid?

Ja, dit is geleverd door het WBB-bevoegd gezag (PZH). Deze zijn in ons archief aanwezig. Het uitzoeken ervan is een tijdrovende taak. Over de bekende locaties is regelmatig overleg ten aanzien van monitoring en of nog aan BBT (Best Beschikbare Technieken) wordt voldaan.

1 De bezwaren op deze beschikking zijn nog in behandeling bij de Rechtbank. Verwachte uitspraak in
september 2023.
2 Bron: Regels voor PFAS | PFAS | Rijksoverheid.nl